Biometria hành vi - Behavioral biometrics

Biometria hành vi là công nghệ xác thực danh tính người dùng dựa trên cách họ tương tác với thiết bị số (như điện thoại, máy tính):

• Nhịp độ gõ bàn phím (keystroke dynamics)
• Cách di chuột hoặc chạm màn hình
• Tốc độ cuộc gọi, cách nghiên thiết bị
• Nhịp nhàn, thói quen di chuyển

Hệ thống AI sẽ phân tích những hành vi này theo thời gian thực, so sánh với hồ sơ hành vi trước đó để xác minh danh tính mà không cần đến thao tác bổ sung.

Các công nghệ xác thực sinh trắc học hành vi đang được triển khai rộng rãi, cho phép xác thực người dùng một cách thụ động dựa trên hành vi sử dụng thiết bị, giúp tăng cường bảo mật mà không làm gián đoạn trải nghiệm người dùng. Nhờ đó có thể phát hiện sớm các hành vi bất thường và ngăn chặn. Nguồn: Juniperresearch, Mckinsey

Lợi ích ứng dụng trong tài chính - ngân hàng

• Tăng cường bảo mật: Giảm thiểu nguy cơ gian lận do thông tin bị rò rỉ.
• Trải nghiệm mượt mà: Xác thực trong nền nhanh chóng, không cần OTP.
• Phát hiện giao dịch bất thường: Dựa trên sự thay đổi hành vi dùng thiết bị.
• Chính xác cao: Được huấn luyện AI dựa trên dữ liệu cá nhân hóa

Cách hoạt động và vận hành

Các hệ thống biometria hành vi hoạt động dựa trên mô hình học máy (machine learning) và xử lý dữ liệu lớn. Trong quá trình sử dụng thiết bị, hệ thống tự động thu thập các đặc trưng hành vi và tạo ra "hồ sơ hành vi" riêng biệt cho mỗi người dùng. Khi có hoạt động trên tài khoản (giao dịch, đăng nhập...), hệ thống sẽ so sánh với hồ sơ này. Nếu hành vi không khớp, có thể yêu cầu xác thực bổ sung hoặc tạm thời đình chỉ hoạt động.

Thách thức và triển vọng

• Vấn đề quyền riêng tư: Cần được giám sát nghiêm ngặt vì liên quan dữ liệu nhạy cảm.
• Đồng bộ thiết bị: Các thiết bị cổ lỗi, hoặc truy cập không đủ dữ liệu hành vi sẽ gây sai sót.
• Tuy nhiên, trong bối cảnh gia tăng gian lận và giao dịch số, biometria hành vi được dự báo sẽ là chuẩn mới trong xác thực giao dịch ngân hàng từ 2025 trở đi

CASE STUDY: HSBC

Bài toán:

HSBC đối mặt với sự gia tăng các hành vi gian lận tinh vi trên nền tảng ngân hàng số và mobile banking, đặc biệt là các cuộc tấn công chiếm đoạt tài khoản và giao dịch giả mạo.

Cách giải quyết:

HSBC hợp tác triển khai giải pháp biometria hành vi trên các kênh số. Hệ thống theo dõi hơn 3.000 đặc trưng hành vi như tốc độ gõ phím, cách di chuột, mô hình tương tác và tín hiệu nhận thức (ví dụ: độ do dự, thao tác bất thường).

Dựa trên các đặc điểm này, hệ thống tạo ra một hồ sơ hành vi định danh riêng biệt cho từng khách hàng. Khi một giao dịch diễn ra, nếu hành vi không khớp với hồ sơ đã lưu, hệ thống sẽ lập tức:

• Gắn cờ cảnh báo rủi ro,
• Tạm thời chặn giao dịch,
• Hoặc yêu cầu thực hiện các bước xác thực bổ sung (step-up authentication).

Lợi ích sau khi triển khai: Trong vòng 2 năm sau khi triển khai:

• Giảm hơn 50% số lượng giao dịch gian lận thành công trên các kênh online và mobile banking.
• Rút ngắn thời gian xử lý nghi ngờ giao dịch đáng kể, tự động đánh giá rủi ro hành vi theo thời gian thực.
• Nâng cao trải nghiệm khách hàng vì người dùng không phải liên tục xác thực qua OTP hoặc các bước gây gián đoạn khác và vẫn đảm bảo bảo mật.